Η συμμετοχή του παιδιού σε διαγωνισμούς: Τα οφέλη στη ψυχολογία και στην ανάπτυξή του

Γράφει ο αναπτυξιακός εργοθεραπευτής Στέλιος Μαντούδης 

   Τα τελευταία χρόνια γίνεται μία μεγάλη συζήτηση σχετικά με τα εκπαιδευτικά προγράμματα που ακολουθούν τα σχολεία. Είναι αποδοτικό το εκπαιδευτικό σύστημα των σχολείων; Τα παιδιά μαθαίνουν ή αποστηθίζουν τις γνώσεις; Τι παραπάνω προσφέρει το σχολείο; Είναι πολλές και αντικρουόμενες οι απόψεις για το συγκεκριμένο ζήτημα. Το σίγουρο είναι, ότι μέσα σε αυτό το κλίμα των αλλαγών, έχει αναδυθεί μία εξαιρετική δυνατότητα στους μαθητές: η συμμετοχή τους σε μαθητικούς διαγωνισμούς. Ο  θεσμός αυτός έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η τεχνολογική πρόοδος, η χρήση υπολογιστών, διαδραστικού πίνακα, των ηλεκτρονικών βιβλίων και σημειώσεων, σίγουρα έχει επίδραση στη διδασκαλία του μέλλοντος. Συγκεκριμένα, τα σχολεία ξεκίνησαν να κάνουν διαγωνισμούς στα μαθηματικά, στη φυσική, στη χημεία και στη βιολογία. Στη συνέχεια, ακολούθησαν και άλλα είδη μαθημάτων όπως είναι η μουσική, η ρομποτική κ.α. Οι διαγωνισμοί αυτοί είναι Πανελλαδικοί και Διευρωπαϊκοί.

   Σήμερα, δημιουργούνται ομάδες κοινού ενδιαφέροντος, με έναν συντονιστή-καθηγητή στα περισσότερα δημόσια και σχεδόν σε όλα τα ιδιωτικά σχολεία. Προσφέρουν τη δυνατότητα στα παιδιά να συμμετάσχουν σε διαφορετικούς διαγωνισμούς, ανάλογα με τις ικανότητες και τις προτιμήσεις τους. Η συμμετοχή των παιδιών σε διαγωνισμούς επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη και την πρόοδο τους. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι ενισχύεται η δημιουργική πλευρά του εγκεφάλου, η οποία αναδεικνύει και την ευφυΐα τους. Η ευφυΐα τους γίνεται λειτουργική, την οποία την εντάσσουν σε ένα επιστημονικό σύνολο.

Τι προσφέρουν οι μαθητικοί διαγωνισμοί στο παιδί 

Αναπτύσσει κοινωνικούς δεσμούς με άλλα παιδιά της ηλικίας του:

Ο μαθητής έρχεται σε επαφή με συνομηλίκους, που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και δημιουργούνται φιλίες. Ανταλλάσσονται απόψεις, γίνεται καταιγισμός ιδεών και καλλιεργείται η αλληλεγγύη και η ευγενής άμιλλα.

Αναδύεται ο ενθουσιασμός:

Όλα τα εξαιρετικά πράγματα έχουν επιτευχθεί με ενθουσιασμό. Έτσι και το παιδί που συμμετέχει σε τέτοιου είδους διαγωνισμούς, νιώθει την αδρεναλίνη του να ανεβαίνει, του δίνεται η δυνατότητα να μετατρέψει κάτι μέτριο σε κάτι υπέροχο. Αυτομάτως, η αυτοπεποίθηση αυξάνεται και αποτελεί κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη του. Ο μαθητής βλέπει από μία διαφορετική γωνία το σχολείο, καθώς αυτό συνδυάζεται με κάτι τόσο πρωτότυπο.

Παραδοχή των λαθών του και την διόρθωση τους

Μέσα σε μία ομάδα, είναι φυσιολογικό να υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις και ανταγωνισμός. Το σημαντικότερο όμως είναι, ο καθένας να αναγνωρίζει την καλύτερη άποψη του άλλου και αν μπορεί να την εξελίξει. Με αυτόν τον τρόπο, ο μαθητής βελτιώνεται, καθώς συνειδητοποιεί ότι δεν σκέφτηκε κάτι λάθος ο ίδιος, απλώς κάποιος άλλος σκέφτηκε κάτι καλύτερο. Ούτως ή άλλως μέσα σε μία ομάδα, οι καλές ιδέες αναδύονται μέσα από τον καταιγισμό ιδεών όλων των μελών της, οπότε όλοι έχουνε μερίδιο σε μία καλή ιδέα. 

Εμβαθύνουν στο επιστημονικό τους αντικείμενο και καλλιεργείται η δημιουργική σκέψη:

Ο κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία να μετουσιώσει τις γνώσεις σε ιδέες. Είναι μία καλή αρχή για τον μαθητή, εφόσον έχει επιλέξει τον τομέα της αρεσκείας του, να «δουλέψει» πάνω σε αυτόν σαν ενήλικας. Είναι μία προσομοίωση της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, που επιθυμεί να ακολουθήσει και για αυτό το λόγο δίνει όλο του τον εαυτό. Το αποτέλεσμα είναι θεαματικό. Μεταμορφώνεται  σε ένα «μικρό επιστήμονα» με καλές και πρωτότυπες ιδέες, σε ένα καλλιτέχνη με καταπληκτική σύνθεση ενός μουσικού κομματιού. Αντιλαμβάνεται το πώς να μετατρέπει τις γνώσεις του σε ιδέες και να επιβραβεύεται για αυτό.

Επιγραμματικά, λοιπόν, οι μαθητικοί διαγωνισμοί βοηθούν τα παιδιά να:

• μαθαίνουν να υπακούν σε κανόνες
• σέβονται τον αντίπαλο τους και εκτιμούν την προσπάθεια
• διδάσκονται την αξία της συνεργασίας
• ενισχύεται η αυτοπεποίθηση
• καλλιεργείται η εμπιστοσύνη
• ανακαλύπτουν τα ταλέντα τους

Με τους μαθητικούς διαγωνισμούς θεμελιώνεται ό,τι καλύτερο έχει να παρουσιάσει η νεότερη παιδαγωγική και επιστημονική σκέψη. Βοηθάει όλους τους διαγωνιζόμενους μαθητές να αφομοιώσουν περισσότερα στοιχεία για αυτά που τους προσφέρονται στην εκπαίδευση.

Αυτό που χρειάζεται να τονίσουμε είναι ότι δεν πρέπει να πιέζουμε το παιδί μας να συμμετέχει σε δραστηριότητες, οι οποίες δεν ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντα του και δεν ανταποκρίνονται στις ικανότητες του. Η συμμετοχή των παιδιών σε διαγωνισμούς πρέπει να ψυχαγωγούν και να διασκεδάζουν το παιδί.